Rak piersi jest najczęstszym w Polsce kobiecym nowotworem złośliwym i spośród chorób onkologicznych stanowi jedną z głównych przyczyn zgonów wśród kobiet. Według danych Krajowego Rejestru Nowotworów w 2013 roku stwierdzono w Polsce 17 142 nowych zachorowań na raka piersi i zarejestrowano 5 816 zgonów z powodu tego nowotworu. Tak wysoka śmiertelność w 80% przypadków związana jest ze zbyt późną diagnozą. Od początku lat 60. ubiegłego wieku odnotowuje się w Polsce rosnącą wśród kobiet zachorowalność na raka piersi.

Czym jest rak piersi?

Rak piersi jest to nowotwór powstający z komórek gruczołu piersiowego, który rozwija się miejscowo w piersi oraz daje przerzuty do węzłów chłonnych i narządów wewnętrznych. Rak piersi jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym u kobiet (stanowi ok. 23% wszystkich zachorowań z powodu nowotworów złośliwych  i około 14% zgonów z tego powodu).  Według danych szacunkowych raka piersi diagnozuje się u 1,5 milion kobiet na całym świecie, a 400  tysięcy kobiet rocznie umiera z powodu tej choroby. Jest to najczęściej występujący nowotwór złośliwy wśród mieszkanek krajów wysoko cywilizowanych, takich jak USA, Kanada, Australia czy kraje Europy Zachodniej. Należy pamiętać, że choroba ta (choć rzadko) dotyka również mężczyzn. Niestety
w społeczeństwie panuje powszechne przekonanie, że na ryzyko zachorowania na nowotwór piersi narażone są wyłącznie kobiety, co sprawia, że w przypadku jego wystąpienia u mężczyzn diagnoza następuje na późnym, zaawansowanym etapie.

Czynniki ryzyka:

Przyczyny powstawania raka piersi są nadal nieznane, ale istnieje wiele zidentyfikowanych czynników, które zwiększają ryzyko jego wystąpienia. Należą do nich:

PŁEĆ – rak piersi najczęściej występuje u kobiet (jedna na sto nowych zachorowań na raka piersi jedno występuje u mężczyzny);

WIEK – ryzyko zachorowania na raka piersi u obu płci wzrasta wraz z wiekiem. Wśród kobiet przed 45. rokiem życia występuje on rzadko, a ok. 80 %  zachorowań dotyczy kobiet po 50. roku życia;

OBCIĄŻENIE GENETYCZNE – 5-10% nowotworów piersi ma charakter dziedziczny, pozostałe nowotwory powstają w wyniku samorzutnych mutacji w ciągu całego życia;

CZYNNIKI REPRODUKTYWNE –  takie jak wczesna pierwsza miesiączka, późne klimakterium, wiek pierwszej donoszonej ciąży (największy wzrost ryzyka dotyczy kobiet z pierwszą donoszoną ciążą po 35. roku życia);

CZYNNIKI HORMONALNE – stosowanie antykoncepcji doustnej oraz hormonalnej terapii zastępczej;

STYL ŻYCIA – wyniki badań wskazują na związek z nadmiernym spożywaniem tłuszczy oraz nadwagą a wzrostem ryzyka zachorowania na raka piersi. Spożycie alkoholu także zwiększa ryzyko raka piersi;

INNE NOWOTWORY W PRZESZŁOŚCI – wystąpienie rak piersi w przeszłości, ponad trzykrotnie zwiększa ryzyko zachorowania na raka drugiej piersi. Inne nowotwory zwiększające ryzyko zachorowania na raka piersi to rak jajnika i rak trzonu macicy; 

GĘSTOŚĆ TKANKI GRUCZOŁOWEJ – kobiety z tzw. gęstą tkanką gruczołową mają większe ryzyko zachorowania na raka piersi.

Objawy:

Do najczęstszych objawów raka piersi należą:

»         bóle piersi lub sutków;

»         zmiany koloru piersi/ zaczerwienienie;

»         obrzęk fragmentu bądź całej piersi;

»         pomarszczenie skóry lub inne zmiany w okolicy brodawki;

»         guzek w dole pachowym;

»         sutek zwrócony do środka;

»         krwisty wyciek z brodawki;

»         podrażnienia skóry, owrzodzenia, rozszerzone żyły na piersiach

Niestety należy pamiętać, że w stadium początkowym rak piersi przebiega bezobjawowo,
co często opóźnia jego diagnozę.

Profilaktyka:

»         Samobadanie piersi – jest podstawowym, bardzo ważnym elementem w procesie wczesnego wykrywania raka piersi. Składa się z dwóch etapów: oglądania stanu piersi oraz badania dotykowego, tzw. palpacji. Wykonywane powinno być systematycznie, najlepiej w tej samej fazie cyklu miesiączkowego (po menopauzie raz w miesiącu w tym samym dniu) i 1-2 razy
do roku przez lekarza;

»         USG piersi - skutecznie wykrywa łagodne – w tym nowotworowe zmiany w piersi. Zalecane jest kobietom między 20 a 40 rokiem życia, jak również pacjentkom powyżej 40 roku życia, z tego względu, że USG pomaga wykrywać zmiany, których nie wykaże badanie mammograficzne. Jest to metoda nieinwazyjna, bezbolesna i całkowicie bezpieczna (można ją stosować również u kobiet w ciąży i karmiących). Profilaktycznie USG piersi należy robić raz w roku. Badanie
to nie wymaga specjalnego przygotowania, najlepiej wykonać je w pierwszej połowie cyklu miesiączkowego.

»         Mammografia - rentgenowskie badanie piersi, które jest obecnie najlepszym sposobem wykrywania raka piersi w jego wczesnym stadium rozwoju. Pozwala rozpoznać wczesne zmiany, jak również te, które nie dają się wyczuć podczas badania palpacyjnego, wielkości 2-3 mm. Mammografia pozwala wcześnie wykrywać 90-95 % zmian nowotworowych,
a we wczesnej fazie rozwoju każdy nowotwór może być całkowicie uleczalny.

Pamiętajmy, że wczesne wykrycie nowotworu znacząco zwiększa szanse wygrania z chorobą.

Źródło: Krajowy Rejestr Nowotworów;

Opracowanie: Instytut ImmunoMedica